4 września 2023 roku  w 84 rocznicę „Krwawego Poniedziałku” w Kruszynie oraz w 160 rocznicę bitwy kruszyńskiej w czasie powstania styczniowego odbyła się uroczystość religijno-patriotyczna połączona z inauguracją nowego roku szkolnego 2023/2024 w Szkole Podstawowej im. Powstańców Styczniowych w Kruszynie.

Co roku spotykamy się, aby oddać cześć bohaterom, którzy poświęcili swoje życie walcząc o wolną ojczyznę, abyśmy dzisiaj mogli szczęśliwie żyć w wolnym kraju.

Te dwa wydarzenia łączy postawa patriotyczna naszych przodków, ich zaangażowanie, ofiara i bezgraniczne poświęcenie.

W bitwie kruszyńskiej zginęło ponad 60 powstańców, około 100 zostało rannych, a ponad 50-u dostało się do niewoli. Na miejscowym cmentarzu, tuż za bramą, znajduje się zbiorowa mogiła poległych w tej bitwie powstańców. Na niej alegoryczny pomnik Matki Polki oraz tablica z datami bitew brygady gen. E. Taczanowskiego.

 4 września 1939 roku żołnierze niemieccy dokonali mordu na mieszkańcach naszej gminy. Wtedy rozpoczęła się wojna. Tragiczne wydarzenie, które dzisiaj wspominamy nazywamy „krwawym poniedziałkiem”. Zginęło wtedy 37 osób z 400 przeznaczonych na śmierć. Niektóre nazwiska uwieńczono po prawej stronie Pomnika Pamięci.

Doświadczenia wojenne mieszkańców naszej Gminy, jak i całego narodu polskiego zmuszają nas do głębokiej refleksji nad sensem i celem wojny.

Musimy zawsze pamiętać o tym, że przez te tragiczne wydarzenia, zginęło mnóstwo niewinnych ludzi. Należy zachować wszystkie ,,pamiątki” z wojen, wysłuchiwać opowieści naszych przodków.

Niech przypomniana historia tamtych wydarzeń będzie dla nas wszystkich przestrogą i nauką na przyszłość, aby nigdy żadne pokolenie nie popełniło takiego błędu – podkreśliła w swoim wystąpieniu Pani Wójt Gminy Kruszyna Jadwiga Zawadzka.