Zamki jurajskie

10

maja 2024 roku w gminnym Centrum Kultury, Informacji i Rekreacji. Wykład przeprowadził znakomity historyk Pan Mirosław Zwoliński. Mieliśmy okazję zapoznać się z etymologią i historią Jury Krakowsko – Częstochowsko – Wieluńskiej.

Już w VIII wieku zaczęły powstawać na naszej jurze grodziska, tak

nazywały się miejsca gdzie osiedlali się ludzie i tworzyli coś w rodzaju twierdz obronnych. Wybierali na swoje siedliska skały, mokradła i grzęzawiska trudno dostępne. Zamki w Siewierzu, Koziegłowach, Dankowie i Krzepicach były wybudowane na bagnach a wszystkie inne na skałach. Już w 1153 roku

odnotowano istnienie Złotego Potoku. Utworzono tam gród, w którym mieszkali ludzie, wytapiali szkło i wydobywali rudę. W 1857 roku w Złotym Potoku przebywa Zygmunt Krasiński, który nadaje tempa rozwojowi tej miejscowości.

W 1346 roku rozpoczęto budowę zamku w Olsztynie. Zamek był jedną z głównych warowni, pełnił też rolę mieszkalno-użytkową, reprezentacyjną i obronną. Zamki na skale służyły jako przekaz informacji. Na wieży siedział człowiek i w razie zagrożenia zapalał susz dając sygnał ogniem lub dymem. W ciągu 2 godzin informacja o zagrożeniu mogła dotrzeć do Wawelu. Król Kazimierz Wielki i później Władysław Jagiełło wybudowali na jurze wiele zamków i ustanowili tam starostwa np. Żarnowiec, Olsztyn, Krzepice, Olkusz, Sławków, Lelów, Ojców. W okresie renesansu

powstaje potężna twierdza, zamek największy na jurze - w Ogrodzieńcu. Zamek został wybudowany przez ród Włodków Sulimczyków i położony jest na najwyższym wzniesieniu jury. Początkowo zamek był drewniany i prawdopodobnie podczas najazdu tatarów został spalony. W miejscu drewnianego grodu

król Kazimierz Wielki wybudował zamek murowany. Zamek wędrował z rąk do rąk aż trafił do Seweryna Bonera, który w latach 1530-1545 przebudował i rozbudował zamek. Bonerowie wykuli w skale studnię o głębokości 100 metrów, obecnie ma ona głębokość 30 metrów. Podobna studnia znajduje się na

dziedzińcu na Wawelu oraz na Jasnej Górze. W tym okresie powstaje też zamek w Smoleniu i Pilicy. W 1655 roku podczas potopu szwedzkiego zamek w Ogrodzieńcu został spalony i zrujnowany. W XVI wieku Biskupi krakowscy budują zamek Lipowiec i zamek w Koziegłowach. W XVII wieku powstaje na

jurze 27 zamków obronnych z wieżą. Powstał też zamek w Lipowcu, który był „karcerem” dla zakonników. Do budowy zamków wykorzystywano już cegły i wydobywany przez Karmelitów Bosych

marmur. Po wymyśleniu przez Bonera kuli z prochem zamki podczas najazdów popadały w ruinę, jedynie zamek Pieskowa Skała został nienaruszony. Okoliczni mieszkańcy wykorzystywali gruz ze zniszczonych zamków dla własnych celów i tak niszczyli zabytki. Obecnie odrestaurowano zamki w Olsztynie, Mirowie , Bobolicach i Ogrodzieńcu.

Halina Synakiewicz

fot. Halina Synakiewicz

zam. an